
باستان یاب ، دستگاهی که بیشتر به عنوان فلزیاب شناخته میشود، یکی از ابزارهای مهم و حیاتی برای علاقهمندان به تاریخ، کاوشگران گنج، و باستان شناسان است. این دستگاه به طور تخصصی برای شناسایی فلزات و اشیاء دفنشده در زیر زمین طراحی شده و در طول زمان به یک وسیله قدرتمند برای کشف گنجینهها و آثار باستانی تبدیل شده است. در این مقاله به بررسی کاربردهای باستان یاب، انواع دستگاهها، نکات مهم در خرید و استفاده از آن، و ویژگیهایی که این دستگاهها را برای کاوشهای باستانی مناسب میکند، میپردازیم.
باستان یاب چیست؟
باستان یاب یا همان فلزیاب، یک ابزار الکترونیکی است که از امواج الکترومغناطیسی برای شناسایی فلزات و اشیاء فلزی زیر زمین استفاده میکند. این دستگاهها با ارسال امواج و دریافت بازتاب آنها از فلزات زیر سطح زمین، به کاوشگر کمک میکنند تا مکان دقیق فلزات را شناسایی کند. باستان یابها به خصوص برای شناسایی طلا، نقره، آهن، و مس بسیار مفید هستند و در محیطهای مختلفی از جمله کوهها، زمینهای زراعی، ساحلها و حتی بستر رودخانهها مورد استفاده قرار میگیرند.
کاربردهای باستان یاب در کاوشهای باستانی
استفاده از باستان یاب در کاوشهای باستانی به دلیل دقت بالا و قابلیت شناسایی اشیاء فلزی، به یکی از ابزارهای اصلی باستان شناسان تبدیل شده است. اسکنر های زمین میتوانند به کاوشگران کمک کنند تا به گنجینههای پنهان، سکهها، ابزارهای فلزی و آثار تاریخی دست پیدا کنند. باستان یابها همچنین میتوانند در تعیین محدوده دقیق مکانهای باستانی کمک کنند و با دقت بالا مکانهای حاوی اشیاء فلزی را مشخص نمایند.
در ایران، با توجه به غنای فرهنگی و تاریخی بالا، استفاده از باستان یاب برای شناسایی آثار باستانی و کشف گنجینهها به یک فعالیت پرطرفدار تبدیل شده است. از خرابههای شهرهای باستانی گرفته تا مناطق تاریخی، این دستگاهها به کاوشگران و علاقهمندان کمک میکنند تا با دقت و سرعت بیشتری به اکتشاف بپردازند.
انواع باستان یاب و فناوریهای آنها
باستان یابها به دستههای مختلفی تقسیم میشوند که هر یک دارای ویژگیها و فناوریهای متفاوتی هستند. برخی از انواع باستانیاب عبارتند از:
باستان یاب VLF (فرکانس بسیار کم): این نوع باستان یابها با استفاده از فرکانسهای کم برای شناسایی فلزات عمل میکنند و به ویژه در تشخیص طلا و فلزات سبک مؤثر هستند. این دستگاهها معمولاً برای کاوشهای سطحی مناسباند.
باستان یاب PI (پالسی): این دستگاهها از پالسهای الکتریکی برای شناسایی فلزات استفاده میکنند و برای کاوش در عمقهای بیشتر بهکار میروند. باستان یابهای پالسی بیشتر در مناطقی با خاکهای معدنی و سنگین که نیاز به شناسایی دقیق دارند، مؤثرتر هستند. ولی باید اصول کار با فلزیاب پالسی را بدانید.
باستان یاب تصویری: این دستگاهها با استفاده از تصاویر سهبعدی به کاوشگر این امکان را میدهند که به صورت بصری عمق و نوع فلز را شناسایی کند. باستانیابهای تصویری به خصوص برای کاوشگران حرفهای که به دنبال کشف اشیاء با ارزش بالا هستند، بسیار کاربردیاند. قبل از آن به مقاله مفهوم رنگ ها در اسکن گنج یابی سربزنید
باستان یاب چندفرکانسی: این دستگاهها امکان کار در فرکانسهای مختلف را دارند و به کاربران امکان میدهند که با تنظیم فرکانس، دقت بیشتری در شناسایی فلزات به دست آورند.
مزایای استفاده از باستان یاب
- دقت بالا در شناسایی فلزات: یکی از بزرگترین مزایای باستانیابها، دقت بالای آنها در تشخیص فلزات است. این دستگاهها با تنظیمات خاص خود میتوانند فلزات مختلف را از یکدیگر تمایز داده و به کاربران امکان شناسایی دقیقتری را بدهند.
- امکان کاوش در عمقهای متفاوت: باستانیابها به کاربران این امکان را میدهند که در عمقهای مختلف، اشیاء فلزی را شناسایی کنند. برخی از این دستگاهها قادر به شناسایی فلزات در عمق 4 تا 6 متری نیز هستند.
- کاهش هزینههای کاوش: استفاده از باستانیاب باعث کاهش هزینههای حفاری و کاوش میشود. با شناسایی دقیق محل اشیاء فلزی، کاوشگران میتوانند فقط در نقاط خاص حفاری کنند و از هزینههای غیرضروری جلوگیری کنند.
- سهولت در حمل و نقل: بیشتر دستگاههای باستانیاب به صورت قابل حمل طراحی شدهاند و با وزن سبک خود، به کاوشگران امکان میدهند که به راحتی آنها را به مکانهای مختلف ببرند.
نکات مهم در خرید باستانیاب
- انتخاب نوع مناسب: پیش از خرید باستانیاب باید نوع کاوش و عمق مورد نیاز خود را مشخص کنید. دستگاههای VLF برای کاوشهای سطحی مناسبترند، در حالی که دستگاههای PI برای عمقهای بیشتر به کار میروند.
- توجه به امکانات و ویژگیهای دستگاه: دستگاههای باستانیاب مختلف دارای امکاناتی مانند نمایشگر، تنظیمات فرکانسی و قابلیتهای ضد آب هستند. انتخاب دستگاهی با ویژگیهای مناسب، میتواند دقت و کارایی کاوش شما را افزایش دهد.
- بررسی قیمت و بودجه: قیمت باستانیابها متنوع است و از مدلهای اقتصادی تا دستگاههای حرفهای با قیمتهای بالا در بازار موجودند. تعیین بودجه قبل از خرید میتواند به شما کمک کند تا دستگاهی مناسب با نیازهای خود پیدا کنید.
- توجه به برند و کیفیت: برندهای معتبر مانند مینلب، گرت و فیشر، محصولات با کیفیت و با دوامتری تولید میکنند. انتخاب برند معتبر به معنای دریافت دستگاهی با عمر طولانیتر و دقت بالاتر است.
باستانیاب در چه صنایعی مورد استفاده قرار میگیرد؟
باستانیابها تنها در کاوشهای گنجیابی و آثار باستانی مورد استفاده قرار نمیگیرند. این دستگاهها در صنایع دیگری نیز کاربرد دارند:
- صنعت ساختوساز: در پروژههای ساختمانی برای شناسایی کابلها و لولههای فلزی مدفون در زیر زمین از باستانیابها استفاده میشود.
- صنعت نفت و گاز: در این صنایع برای شناسایی لولههای فلزی و سایر تأسیسات زیرزمینی باستانیابها به کار میروند.
- امنیت و بازرسی: در فرودگاهها و مراکز امنیتی برای شناسایی سلاحها و اشیاء فلزی از این دستگاهها استفاده میشود.
جدیدترین تکنولوژیهای باستانیاب
- فناوری بلوتوث و اتصال به موبایل: برخی از باستانیابها امکان اتصال به موبایل و تبلت را دارند و میتوانند نتایج کاوش را به صورت آنی به نمایش بگذارند.
- سنسورهای حساس به طلا: دستگاههای جدید با استفاده از سنسورهای حساس به طلا میتوانند فلزات خاصی را با دقت بیشتری شناسایی کنند.
- ضدآب بودن: باستانیابهای جدید به ویژه برای کاوش در مناطق مرطوب و زیر آب طراحی شدهاند و قابلیت ضدآب دارند.